در نظر گرفته شدن فیلم سینمایی «مسافر ری» برای پخش از آی فیلم فارسی بهانه ای شد تا نگاهی گذرا به سینمای دینی در ایران بیندازیم.
به گزارش آی فیلم، تولید سینمای دینی و فیلم‌های دینی و مذهبی اصولاً پس از انقلاب اسلامی سال 57 در ایران شکل گرفت و دغدغه و ایده پیدایش آن، هم از درون فیلمسازان و هم خود حکومت به وجود آمد.
بحث آسیب شناسی این سینما هدف این نوشته نیست بلکه در این فرصت به مهم‌ترین فیلم‌هایی که با این عنوان به مخاطب معرفی شدند به اجمال می پردازیم. در مجموعه پیش رو دو نوع کلی از فیلم‌های مذهبی در سینمای ایران از هفت فیلمساز مختلف ارائه شده است که چهار فیلم اول یعنی رنگ خدا، زیرنورماه، قدمگاه و یک تکه نان فیلم‌هایی با محوریت خداوند، روحانیت، معصومین و عالم غیب در گروه سینمای معناگرا و عرفانی قرار می‌گیرند که خیلی مفاهیم اخلاقی و دینی در آن پرداخت مناسب و تأثیرگذاری نداشته است.
در بخش دوم فیلم‌های مسافر ری، سفیر و محمد رسول‌الله معرفی می شوند که در اصل و در اصطلاح سینمایی فیلم‌هایی در ژانر تاریخی محسوب می‌شوند که به معرفی و تبیین زندگی بزرگان دین می‌پردازند و این شخصیت‌ها به عنوان قهرمان اصلی هستند که تم و درونمایه دینی به فیلم‌ها دادند وگرنه در سینمای جهان گونه‌ای به نام سینمای دینی وجود ندارد و معمولاً فیلم‌های تاریخی یا درام‌های معمولی به صورت غیرمستقیم و غیرشعاری به مفاهیم اخلاقی و انسانی و مسلک‌های عقیدتی به‌عنوان فرهنگ و آیین زندگی می پردازند.
رنگ خدا
رنگ خدا فیلمی به کارگردانی مجید مجیدی است که بعد از بچه‌های آسمان که به اسکار معرفی شد از مهم‌ترین فیلم‌های سینمای ایران است که ماهیت دین و خدا در آن پر رنگ است و منبع آموزشی مناسبی در کشورهای آسیایی که گرایش بیشتری به معنویت دارند محسوب می‌شود و سینمای ایران را به عنوان سینمایی عمیق و دارای پیام به جهانیان معرفی کرد.
این فیلم در بخش بین‌الملل جوایز متعددی را برای بازیگر و بهترین فیلم خارجی و کارگردانی مجید مجیدی به دست آورد و منبع الهام و آموزش در برخی دانشگاه های شرق آسیا نیز شده است.
زیر نور ماه
زیر نور ماه ساخته رضا میرکریمی و به تهیه‌کنندگی منوچهر محمدی در سال ۱۳۷۹ است. این فیلم نخستین فیلم سینمای بعد از انقلاب است که شخصیت اصلی آن یک روحانی شیعه است. میرکریمی با نزدیک شدن به شخصیت یک روحانی خالص و بی‌ادعا چالش‌های روحی روانی او را برای برتن کردن لباس روحانیت به‌عنوان نمادی از معصومین و اولیای خدا به نمایش می گذارد و در کنار آن به زندگی این قشر و آدم‌های مختلف با این لباس می پردازد و گذری هم به جامعه و آدم‌هایش دارد.
این فیلم موفق به دریافت جایزه هیأت داوران جشنواره فجر و جایزه هفته اول منتقدان جشنواره کن شده است. ضمن این که در جشنواره فیلم‌های کشورهای آسیایی مانند جشنواره دهلی و توکیو و بیروت نیز برای کارگردانی و بهترین فیلم جایزه برتر را کسب کرده است.
قدمگاه
قدمگاه فیلمی به کارگردانی محمدمهدی عسگرپور و نویسندگی محمد رضایی‌راد ساخته سال ۱۳۸۲ است. رابطه اخلاق و مذهب در جامعه‌ای مذهبی تم اصلی فیلم قدمگاه است. فیلم با فضاسازی مناسب و روایات و نگاه مردم روستا به دین و نقش آن در زندگی روزمره، کاراکترهای قابل لمس و تأثیرگذاری را در میام مردم روستا نشان می دهد.
قدمگاه در زمینه موسیقی، فیلمنامه، چهره‌پردازی و بهترین اثر هنر و تجربه موفق به کسب جایزه در جشنواره بین‌المللی فجر شده است.
یک تکه نان
یک تکه نان فیلمی به کارگردانی کمال تبریزی و نویسندگی محمدرضا گوهری ساخته سال ۱۳۸۳ است. یک تکه نان از مهم‌ترین فیلم‌های دهه هشتاد در جریان سینمای معناگرای آن سال‌هاست که با تکیه بر ماورا و به دور از داستان پردازی و شخصیت‌پردازی واقعی و قابل درک سعی در رسیدن به معنا و حقیقت زندگی و خداوند دارد و بدین سبب شاید فقط طیف مذهبی با فیلم ارتباط برقرار کنند و غیرمذهبیون به دلایل ذکر شده و شعاری بودن فیلم را پس بزنند.
کمال تبریزی در جشنواره بیست و سوم موفق به دریافت سیمرغ بلورین در بخش بهترین کارگردانی در قسمت سینمای معناگرا شد.
مسافر ری
مسافر ری فیلمی به کارگردانی و نویسندگی داوود میرباقری ساخته سال ۱۳۷۹ است. میرباقری که متبحرترین فیلمساز ایرانی در ساخت گونه های تاریخی و حماسی است بیشتر برای ساخت سریال‌های تلویزیونی امام علی و مختارنامه موردتوجه قرارگرفت و فیلم سینمایی مسافر ری که برشی از زندگی حضرت شاه عبدالعظیم(ع) است نتوانست در اکران خیلی موفق باشد و از نظر فروش و توجه مردم خیلی چشمگیر نبود.
سفیر
سفیر فیلمی به کارگردانی فریبرز صالح و نویسندگی فریبرز صالح و کیهان رهگذار بود. این فیلم در سال ۱۳۶۱ خورشیدی ساخته شد و در نخستین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش در آمد. سفیر از آن جهت اهمیت زیادی در تاریخ سینمای ایران دارد که باید گفت نخستین تجربه جدی سینمای ایران در پرداخت به ژانر تاریخی و با محوریت مذهب و ماجرای عاشورای حسینی است که در آن زمان و با امکانات کم ساخته شد ولی از ماندگارترین فیلم‌های تاریخی مذهبی سینمای ایران است. همچنین سفیر در سال 61 اکران شد و عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را به دست آورد و از جمله فیلم‌های با تم مذهبی است که توانست در جذب مخاطب عام و خاص موفق باشد.
محمد رسول‌الله
محمد رسول‌الله فیلمی است در گونه تاریخی به کارگردانی مجید مجیدی که داستان کودکی پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) در سده ۶میلادی را روایت می‌کند.
قرار است سه‌گانه سینمایی و مستقل از هم تولید شود که به مقاطع مختلف زندگی حضرت محمد(ص) بپردازد. در نخستین فیلم، قصه از دوران جاهلیت و شرایط اجتماعی زمان تولد حضرت محمد آغاز می‌شود و در ۱۲ سالگی ایشان به پایان می‌رسد. این فیلم پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران محسوب می‌گردد.
روز واقعه
روز واقعه، اثری است به کارگردانی شهرام اسدی و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته که در سال 1373 ساخته شد. فیلمی که براساس فیلمنامه‌ای به همین نام، به قلم بهرام بیضایی ساخته شد که البته 12 سال پیش از آن نوشته شده بود. این فیلم سیمرغ بلورین بهترین فیلم را از سیزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر کسب کرد. جز این، سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن، چهره پردازی، صحنه‌آرایی، فیلمنامه، کارگردانی، بازیگر نقش اول مرد، تدوین و فیلمبرداری را هم به دست آورد. این فیلم روایتگر زندگی عبدالله جوانی مسیحی است که تازه به اسلام روی آورده و دل در گرو عشق راحله دختر زید دارد. وی در جریان عروسی با راحله ندایی می‌شنود که او را به یاری فرا می‌خواند، عبدالله بیابان به بیابان، واحه به واحه به سمت کربلا می‌تازد و هنگام عصر عاشورا به آنجا می‌رسد و در آن زمان «حقیقت» را بر سر نیزه می‌بیند.
ب س / ا ز
