یادی از هنرمندان درگذشته سال 1402

در آستانه نوروز 1403 به یاد هنرمندان درگذشته سینما و تلویزیون و رادیو گزارشی تقدیم مخاطبان آی‌فیلم می‌شود.

به گزارش آی‌فیلم، در سال 1402 برخی از بزرگان سینما و تلویزیون دارفانی را وداع گفتند. در این گزارش به کارنامه هنری این هنرمندان درگذشته می‌پردازیم.

فردوس کاویانی

فردوس کاویانی 4 مهر 1320 در کرمان در خانواده‌ای زرتشتی چشم به جهان گشود. وی در رشته بازیگری و کارگردانی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.

کاویانی بازیگری را از سال 1340 در تئاتر آغاز و نخستین حضور خود در سینما را فیلم سینمایی «تجاوز» در سال 1349 تجربه کرد. از نقش‌آفرینی‌های دیگر این بازیگر می‌توان به بازی در مجموعه‌های تلویزیونی «پشت کوه‌های بلند»، «تفنگ سرپر» و «همسران» اشاره کرد. فردوس کاویانی برای بازی در دو فیلم سینمایی «در مسیر تندباد» در سال 1367 و «جنگجوی پیروز» در سال 1377 نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد شد.  این بازیگر سرانجام در 9 مهر 1402 در منزل خود در تهران درگذشت. 

آتیلا پسیانی

آتیلا پسیانی در دهمین روز از دومین ماه 1336 در تهران دیده به جهان گشود. پسیانی در طول بیش از چهار دهه فعالیت، یکی از پرکارترین بازیگران ایرانی به شمار می‌رفت و در بیش از 30 نمایش، حدود 80 فیلم و بیش از 70 مجموعه حضور داشت.

این بازیگر یکی از پیشگامان تئاتر تجربی در ایران شناخته می‌شود. وی با آثار خود در چند دوره از جشنواره تئاتر فجر حضور داشته که از این میان می‌توان به جشنواره سال 1370 اشاره کرد. پسیانی در این دوره «واقعه‌خوانی جهاز جادو» نوشته محمد چرمشیر را کارگردانی کرد و در کنار آثاری نظیر «سایه ماه» به کارگردانی انوشیروان ارجمند، «مرگ یزدگرد» به نویسندگی بهرام بیضایی و کارگردانی گلاب آدینه، «دلدار» به نویسندگی و کارگردانی حسین نوری و «مال کنون» به نویسندگی و کارگردانی مریم معترف و عزت الله مهرآوران به روی صحنه برد. فیلم‌ها «کشتی آنجلیکا»، «دو فیلم با یک بلیت»، «مسافران»، «خاکستر سبز»، «هیوا»، «شام آخر»، «فرزند صبح»، «پاداش سکوت»، «آتش بس»، «مجردها»، «کما»، «پل چوبی»، «زندگی خصوصی»، «نیمه شب اتفاق افتاد»، «نگار»، «کارگر ساده نیازمندیم» و سریال‌های «محله برو بیا»، «محله بهداشت»، «اولین شب آرامش»، «دیوار» «زیر تیغ»، «پرده نشین»، «برف بی‌صدا می‌بارد» و تئاترهای «جنایت و مکافات» «باغ آلبالو» «مخمل آبی»، «پروفسور بوبوس»، «کالیگولا شاعر خشونت»، «قهوهٔ قجری»، «درد دل با سگ»، «رستخیز» از آثار زنده‌یاد پسیانی است. پسیانی در سال‌های آخر زندگی به سرطان مبتلا بود. همزمان با سالروز تولد او مراسم بزرگداشتی برای وی در ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ برگزار شد. در ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ اعلام شد که او در بیمارستانی در فرانسه بستری شده‌است. وی بر اثر عوارض بیماری در ۱۴ مهر ۱۴۰۲ در این کشور درگذشت. 

داریوش مهرجویی

داریوش مهرجویی متولد 17 آذر ماه 1318 در تهران است. او از بنیان‌گذارانِ کانونِ سینماگرانِ پیشرو و یکی از فیلم‌سازان برجستۀ ایران و از چهره‌های اصلی موج نوی سینمای ایران به‌شمار می‌رود. مهرجویی علاوه بر فعالیت در سینما، به نوشتن رمان و ترجمه نیز می‌پرداخت.

از آثار این کارگردان می‌توان به «هامون»، «دایره مینا»، «اجاره نشین‌ها»، «سارا»، «پری»، «لیلا»، «مهمان مامان»، «سنتوری»، «نارنجی پوش» و «لا مینور» اشاره کرد. سرانجام مهرجویی و همسرش (وحیده محمّدی‌فر) شبِ ۲۲ مهرِ ۱۴۰۲ در خانه ویلایی خود در مشکین‌دشت به طرز ناگواری به  قتل رسیدند.

بیتا فرهی

بیتا لهارخانی دینبلی مشهور به بیتا فرهی 13 دی 1336 در تهران به دنیا آمد. وی فارغ‌التحصیل رشته هنر از مدرسه هنر جان پاورس آمریکا در سال 1359 بود.

در سال 1368 از طریق ناصر چشم آذر برای فیلم «هامون» به کارگردانی داریوش مهرجویی معرفی شد. ایفای نقش در هامون، دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن را از هشتمین جشنواره فیلم فجر برای او به ارمغان آورد.«هامون»، «برادرم خسرو»، «دوران عاشقی»، «در انتظار معجزه»، «خاک آشنا»، «خون بازی»، «خانه‌ای روی آب»، «اعتراض»، «کیمیا»، «بانو»، «لامینور» و.. ازجمله فیلم‌های سینمایی است که بیتا فرهی در آنها به ایفای نقش پرداخته است. سرانجام وی در ۴ آذر به علت عارضه قلبی و ریوی در بیمارستان دی تهران در ۶۴ سالگی درگذشت. 

پروانه معصومی

سکینه کبودرآهنگی مشهور به پروانه معصومی 11 اسفند 1323 در تهران است. او تحصیلات خود را در دانشکده زبان‌های خارحی دانشگاه ملی ایران به اتمام رساند. وی نخستین بار در سال 1350 در فیلم «بی‌تا» نقش کوتاهی داشت و سال بعد در «رگبار» به کارگردانی بهرام بیضایی نقش اول را بازی کرد و تا فیلم سینمایی «کلاغ» در سال 1356 به همکاری با او ادامه داد و نخستین بازیگر زن اصلی سینمایی بیضایی شد.

سریال و فیلم‌های سینمایی «یوسف پیامبر»،«گل‌های داوودی»، «ناخدا خورشید»، «جهیزیه برای رباب»، «رگبار»، «غریبه و مه»، «کلاغ»، «بی‌تا»، «پلیس جوان»، «مسافر ری»، «کوچک جنگلی»، «امام علی» و... ازجمله آثار او بوده است. سرانجام ۶ آذر ۱۴۰۲ پروانه معصومی در صومعه‌سرا درگذشت. 

ناصر طهماسب

ناصر طهماسب 24 آذر 1318 در تهران دیده به جهان گشود. او دوبله را به‌صورت حرفه‌ای از سال 1340 آغاز و تا شش دهه در این حرفه فعالیت کرد.

صدای این دوبلور فقید در دایی جان ناپلئون به جای شخصیت آقاجان (نصرت کریمی) و سریال هزار دستان به جای شخصیت ابوالفتح (علی نصیریان) از برجسته‌ترین کارهای او است.گویندگی به جای کوین اسپیسی در «هفت»، جک نیکلسون در «دیوانه از قفس پرید»، برایان کرانستون در «برکینگ بد»، ریچارد دریفوس در «دختر خداحافظی»، داستین هافمن در «پاپیون»، لزلی هاوارد در «بربادرفته»، جانی سکا در «محمد رسول‌الله» و جهانگیر فروهر در «سوته‌دلان» (ساخته علی حاتمی، ۱۳۵۶) نمونه‌هایی از آثار او در دوبله است.همچنین نقش‌هایی که او گویندگی آن‌ها را در مجموعه‌های تلویزیونی به عهده داشته، جاناتان گرت در در «برابر باد،» فرمانده کسلر در «ارتش سری»، آقاجان با بازی نصرت کریمی در «دایی‌جان ناپلئون» اثر ناصر تقوایی، ابوالفتح با بازی علی نصیریان در «هزاردستان» اثر علی حاتمی و یوگی در کارتون «یوگی و دوستان» است.ازجمله مستندهایی که طهماسب گویندگی آنها را بر عهده داشته است می‌توان به «در برابر طوفان»، «طیب»، «روایت رهبری»، «رمز و راز ملکه» و «خارج از دید» اشاره کرد.ناصر طهماسب سرانجام در ۱ دی ۱۴۰۲ بر اثر سکته مغزی درگذشت. مراسم خاکسپاری وی در سکوت خبری در ۲ دی ۱۴۰۲ در بهشت زهرا تهران برگزار شد. خانواده وی پس از خاکسپاری اعلام کردند برگزاری بی‌سر و صدای مراسم، وصیت خود طهماسب بوده‌است.

پردیس افكاری

پردیس افكاری در 23 شهریور 1347 در تهران متولد شد و تحصیلات خود را تا مقطع كارشناسی رشته بازیگری و كارگردانی ادامه داد.

او در سن 16 سالگی به مدرسه هنرپیشگی آناهیتا راه یافت و دوره دوساله بازیگری را در آن مركز گذراند.پس‌ازآن فعالیت هنری خود را ابتدا در عرصه تئاتر و پس‌از‌آن در سینما و تلویزیون شروع كرد. او در مدت حضور خود در تلویزیون علاوه بر بازی در سریال‌های «فكر پلید» و «طریق عشق»، در برنامه‌های عروسكی «بزبز قندی» و «هادی و هدی» به‌عنوان بازیگر عروسكی نیز به فعالیت پرداخت.افکاری در چندین فیلم سینمایی مانند گیرنده، قلاده‌های طلا، کیفر، برخورد، ضربه آخر، و مجموعه‌های تلویزیونی مانند خسته دلان، درمسیر زاینده‌رود، پنج کیلومتر تا بهشت، فکر پلید، طریق عشق ایفای نقش کرده بود.این بازیگر از سال ۱۳۸۸ تا سال ۱۳۹۳ در مدرسهٔ آزاد فیلم‌سازی مسعود کیمیایی با عنوان استاد بازیگری به آموزش هنرجویان آن مؤسسه مشغول بود. این بازیگر سرانجام در 3 اسفند 1402 به دلیل سرطان کبد درگذشت. 

پرویز ربیعی

پرویز ربیعی متولد 25 شهریور ۱۳۱۸ در تهران پیشکسوت دوبله ایران و از مهمترین گویندگان نقش‌های مکمل (سینما، تئله تئاتر و انیمیشن) در تاریخ دوبله ایران است.

از آثار او می‌توان به جرج سی اسکات (بیلیاردباز)، رابرت دووال (پدر خوانده، پدر خوانده ۲، شبکه، اینک آخرالزمان/دوبله دوم)، استیو مک کویین (دزدی سنت لویی)، شخصیت پت پستچی (انیمیشن پت پستچی)، نایجل داونپورت (مردی برای تمام فصول)، شخصیت کائوچیو جنگجویان کوهستان، آقای نجار وروجک و نجار، پدر پسر شجاع (پسر شجاع)، ژاور (کارتون بینوایان)، شخصیت‌های بلندبالا و کلانتر (بوچ کسیدی و ساندنس کید)، آلن ریکمن هری پاتر (سوروس اسنیپ) و کلود رینز (کازابلانکا) اشاره کرد. وی از سال ۱۳۶۸ گوینده رادیو نیز بوده‌ و در برنامه «صبح جمعه با شما» نیز شرکت داشته‌است. او گوینده بازی‌هایی مانند قلعه ۳ و F.R.A.R و Commandos: Strike Force نیز است. سرانجام این دوبلور فقید 5 اسفند 1402 به دلیل ایست قلبی درگذشت.

م ه