چرا خواهران غریب ماندگار شد؟

فیلم خواهران غریب به کارگردانی کیومرث پوراحمد در سال ۱۳۷۴ با بازی خسرو شکیبایی و افسانه بایگان به نمایش درآمد.

به گزارش آی‌فیلم، «خواهران غریب» روایتگر قصه دو خواهر دوقلو است که به واسطه جدا شدن والدینشان، از یکدیگر جدا افتاده‌اند و در یک گردهمایی دانش‌آموزان مدارس مختلف، به واسطه شباهت ظاهری و اشتراک داستان‌هایی که هر یک از والدین برایشان سر هم کرده‌اند، نسبت خانوادگیشان را کشف می‌کنند. این دو خواهر، در تصمیمی شجاعانه، یک ماجراجویی پرهیجان کودکانه را آغاز می‌کنند و جایشان را با یکدیگر عوض می‌کنند تا زمینه آشتی پدر و مادرشان را فراهم آورند.

روایت کلاسیک فیلمنامه «خواهران غریب» که از داستانی با همین نام از اریش کستنر اقتباس شده، ساختار به ظاهر ساده‌ای دارد که باعث می‌شود مخاطب پرتوقع سینما، آن را چنان که باید و شاید جدی نگیرد. اما این اثر یک فیلم بدون اطوار و سرراست است که اگر در اتمسفر زمان خودش مورد ارزیابی قرار گیرد، ارزش‌های آن بیشتر روشن خواهند شد.

«خواهران غریب» ساختاری جاافتاده و ساده دارد و برای پیچیده و خاص به نظر رسیدن تقلا نمی‌کند؛ لذا بدون فوت وقت، به سراغ مسئله اصلی خود می‌رود. اگرچه پس از مشخص شدن موقعیت محوری کاراکترها، فیلم قدری از ریتم می‌افتد و در بخش پرداخت شخصیت والدین، بیش از حد وقت را تلف می‌کند؛ اما حاصل کار از دو جهت قابل احترام و مترقی به نظر می‌رسد.

از یک طرف، کیومرث پوراحمد فیلمش را در یک قالب موزیکال ساخته و با انتخاب بجای موسیقی و ترانه‌های کودکانه، شکل و شمایلی خانوادگی، ایرانی و اصیل به آن می‌بخشد. به علاوه، رگه‌های ملایم و کنترل شده طنز میلح و باوقاری که تعمدا در کاراکتر منفی قصه (ثریا) خودش را نمایان می‌کند، باعث شده «خواهران غریب» بتواند به قلب مخاطب عام راه پیدا کند.

بر همین اساس، چندان بی‌راه نخواهد بود اگر «خواهران غریب» را یک اثر کلاسیک کمدی – موزیکال قلمداد کنیم؛ گونه‌ای که در سینمای ایران به شدت جایش خالی مانده و تعداد فیلم‌هایی با این سبک و سیاق در یک دهه اخیر، انگشت‌شمار بوده‌اند.

طبیعتا این سبک فیلم‌سازی اگر به درستی اجرا شود، به تولید اثری مفرح، به معنای قابل احترام کلمه، می‌انجامد که همین موضوع باعث ماندگاری «خواهران غریب» و در ذهن ماندنش به عنوان یک اثر نوستالژیک شده است. فیلم خوش‌ساخت پوراحمد، با بهره‌گیری به اندازه از عناصر دراماتیک و پرهیز از تظاهر، اثری است که در دوره خودش، همزمان برای هر دو گروه کودکان و بزرگسالان جذاب به نظر می‌رسیده؛ ویژگی مهمی که در سال‌های بعد، کمتر فیلمی توانست به آن دست یابد.

ترانه‌های دلنشینی که با انتخاب بجای شغل آهنگساز کودکان برای نقش اصلی، در جای‌جای اثر اجرا می‌شوند، در کنار تمرکز درام بر جسارت و ماجراجویی دو کاراکتر کودک، «خواهران غریب» را به اثری محبوب برای کودکان دهه هفتاد تبدیل کرده. علاوه بر این، ریتم نسبتا پرکشش قصه، پرداخت ساده و کلاسیک فیلمنامه، خصلت‌های خانوادگی و ایجاد موقعیت‌های دراماتیکی مانند مواجهه سهل‌انگارانه والدین با دختر دیگرشان، بدون این‌که بدانند جای دخترها عوض شده، از مواردی هستند که فیلم را برای مخاطب بزرگسال هم قابل توجه و باکیفیت جلوه می‌دهند.

در بخش پایانی اما، روایت «خواهران غریب» کمی مغشوش به نظر می‌رسد. همدستی بچه‌ها با مادربزرگ، ترفندی است که از صلابت اثر و میزان باورپذیری آن می‌کاهد. علاوه بر این، همراهی اجباری زن و مرد اصلی قصه هم طوری نیست که تحول این دو کاراکتر، از جدل‌های ابتدایی آن‌ها در قالب مرور خاطرات تلخ گذشته مشترکشان به جرقه زدن دوباره عشق در دل‌های آن‌ها، معقول و موجه ظاهر شود.

در واقع، فیلمساز در این برهه از فیلم، تحول شخصیت‌ها را، با کمترین مقاومت و لجاجتی از سوی آن‌ها، سرسری برگزار می‌کند و برای پرداخت دگرگونی کاراکترها و تغییر جهت فیلم، به نمادهای برچسب‌گونه‌ای همچون پاک کردن عینک مرد توسط همسر سابقش، متوسل می‌شود.

در میان بازیگران فیلم، قدرت اجرایی مرحوم خسرو شکیبایی (در نقش منصور) کاملا مشهود است و او، یک سر و گردن بالاتر از سایرین در جایگاه ستاره فیلم، قرار می‌گیرد. افسانه بایگان و مرحوم پروین‌دخت یزدانیان از پس کار خودشان برمی‌آیند و لادن طباطبایی هم در طرف منفی قصه، موفق می‌شود با انتقال حس یک نقش منفی کنترل شده، نفرت مخاطب را برانگیزد و یک‌تنه گلیم قطب منفی داستان را از آب بیرون می‌کشد.

قدرت بازی گرفتن پوراحمد از دو بازیگر خردسال «خواهران غریب» نیز دیگر نقطه قوت فیلم به شمار می‌رود که با تجربه بازی گرفتن از کودکان در مجموعه فراموش نشدنی «قصه‌های مجید»، توانسته از الهه و الهام علی‌یاری در مرکز قصه بازی‌های قابل قبولی بگیرد.

گفتنی است برای دانلود و تماشای فیلم سینمایی خواهران غریب به صفحه کودک و نوجوان وب‌سایت آی‌فیلم مراجعه و یا لینک زیر را کلیک کنید:

خواهران غریب

ه خ / س م