نگاهی به ژانر پلیسی در تلویزیون ایران

سریال «خواب و بیدار» به عنوان نخستین سریال حرفه‌ای در ژانر آثار پلیسی شناخته می‌شود.

به گزارش آی‌فیلم، به بهانه پخش سریال خواب و بیدار به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده از آی‌فیلم، گزارشی از گذشته و سابقۀ ژانر پلیسی در تلویزیون ارائه کردیم:

پس از پیروزی انقلاب اسلامی اولین مجموعه پلیسی جنایی با عنوان «مزد ترس» به کارگردانی حمید تمجیدی در اوائل دهه 1370 ساخته شد و به علت استقبال مخاطبان، تمجیدی دنباله‌ای هم بر آن ساخت. تمجیدی کوشیده در قالبی داستانی معمایی به قواعد و الگوهای سینمایی پلیسی جنایی وفادار بماند.

کمی‌ بعد از پخش سری اول «مزد ترس» بتدریج تلویزیون شروع به پخش سریال‌ها و فیلم‌های پلیسی خارجی کرد که با استقبال قابل توجه مخاطبان مواجه شدند. به تدریج آمار پخش فیلم‌ها و سریال‌های پلیسی از تلویزیون افزایش پیدا کرد و مسوولان شبکه‌ها رفته رفته به فکر ساخت مجموعه‌های پلیسی افتادند و با رویکردی تازه کوشیدند تا با دعوت از کارگردانان سینما، سریال‌های پلیسی را ارتقا ببخشند.

کیومرث پوراحمد در این بین اولین بود و با سریال «سرنخ» کوشید تا پلیسی ایرانی را به نمایش بگذارد که با استقبال تماشاگران هم مواجه شد. همزمان با سرنخ، حسن هدایت هم مجموعه «کارآگاه» را مقابل دوربین برد؛ مجموعه‌ای پلیسی که البته ماجراهایش در سال‌های دور اتفاق می‌افتاد. علاقه حسن هدایت به کارهای تاریخی در مجموعه کارآگاه نیز به تمامی‌حضور داشت و بیننده‌های زیادی هم یافت.

اما پس از چند سالی فترت، مهدی فخیم‌زاده با سریال «خواب و بیدار» جریان تازه‌ای را در این‌گونه ایجاد کرد. «خواب و بیدار» با داستان پرکشش و کاراکترهای جذابش تبدیل به پرطرفدارترین سریال پلیسی سال شد. بخشی از جذابیت‌های «خواب و بیدار» مرهون شخصیت‌های منفی‌اش بود. در واقع برای مخاطب شخصیت‌هایی چون ناتاشا و عبدالله پلنگ جذاب‌تر از پلیس‌های مجموعه بودند. بخشی از این ماجرا به توانایی‌های متفاوت بازیگران بازمی‌گشت و بخشی از آن به باز بودن دست فخیم‌زاده در پردازش شخصیت‌های منفی. «خواب و بیدار» با حضور شخصیت‌های جذاب، داستان پرکشش و کارگردانی حرفه‌ای فخیم‌زاده، اوجی را در سریال‌های پلیسی تلویزیون رقم زد.

بیشتر بخوانید:

دانلود و تماشای سریال «خواب و بیدار»

سریال خواب و بیدار+آنونس و تصاویر

جایگزین سریال وفا مشخص شد

نکته مهم کوشش فخیم‌زاده برای ساخت مجموعه‌ای استاندارد و جذاب بود؛ مجموعه‌ای پلیسی که تماشاگر هنگام دیدن سکانس‌های اکشن‌اش دیگر به خنده نمی‌افتاد و در روایت داستانش به تصادف‌های عجیب و غریب پناه نمی‌برد. همین مساله سریال فخیم‌زاده را در جایگاهی بالاتر از بسیاری از مجموعه‌های پلیسی سال‌های اخیر قرار داده بود.

او خود درباره این ژانر خاص و مجموعه‌اش در گفت‌وگویی اظهار داشته بود: «به شخصه خیلی کار در این ژانر را دوست دارم خصوصا که با نوع نگاه و سلیقه من در سینما مطابقت دارد. از همان ابتدا که وارد حیطه سینما شدم علاقه‌مند بودم که در این‌گونه سینما کار کنم؛ اما شرایطش فراهم نشد تا این که اوایل انقلاب موفق شدم "میراث من جنون" را بسازم اما بعد از آن دوباره این مهجوریت به سراغم آمد. این مهجوریت تابع دو دلیل است. اول این که خود ما یعنی فیلمسازها در این زمینه تجربه لازم را نداشتیم و بعد توقع و نگاه غیر کارشناسانه متولیان که بیشتر به بازتاب بخشنامه‌های خود توجه داشتند. در واقع بدون توجه به ظرفیت و توانایی سینما فقط به این فکر می‌کردند که مسائل و تعاریف مدنظرشان درفیلم گنجانده شود. این موارد باعث شد که فیلم پلیسی هیچ وقت به معنی واقعی‌اش به‌بار ننشیند و حتی در بعضی مواقع از ویژگی‌های لازم جهت جذب مخاطب هم بی‌بهره باشد. اما با آمدن سردار قالیباف نگاه‌ها خیلی تغییر کرد».

وی در ادامه اظهار داشت: «زمانی هم که از من خواستند سریالی براساس یکسری شخصیت‌پردازی‌ها و ماجراهای پلیسی بسازم، گفتم که اگر قصدتان تبلیغ مستقیم نیروی انتظامی‌ باشد کار من نیست و مهم‌تر این که یک چنین تولیداتی هیچ نتیجه‌ای نمی‌تواند برایتان داشته باشد، که البته فرمانده نیروی انتظامی وقت در جوابم گفت که هدف فقط نشان دادن واقعیت پلیس باید باشد که این نگاه تا آخر کار هم حفظ شد.».

مهدی فخیم‌زاده درباره موفقیت اثر خود نیز اظهار داشت: «دلنشین بودن و باورپذیر بودن کاراکترهای پلیس به تخصص و نوع نگاه فیلمساز برمی‌گرد؛ اینکه بنده به عنوان سازنده اثر کارم را بلد باشم. مساله این است گاه در بعضی موارد باید برای شخصیت‌پردازی نقش‌های پلیس، ویژگی‌های نمایشی آن را پررنگ‌تر کنیم تا برای مخاطب جذاب و شیرین باشد. شاید رویکرد منطقی به نظر نرسد منتهی چون نتیجه کار بهتر می‌شود باید مورد توجه قرار دهیم. حتی آن تصویری که از پلیس آمریکا در فیلم می‌بینیم، دقیقا آن پلیسی نیست که مردم آمریکا در جامعه‌شان با آن برخورد می‌کنند. وقتی خواب و بیدار ساخته شد، با توجه به این که در زمان پخش هم بسیار پرمخاطب بود، ‌مسوولان نیروی انتظامی‌بارها از گروه سازنده این مجموعه تشکر کردند، ‌چون احساس می‌کردند آنچه در این مجموعه به مردم نشان داده می‌شود،‌ بعد از این در نحوه ارتباط بین مردم و جامعه تاثیر بسزایی می‌تواند داشته باشد.»

سریال خواب و بیدار به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده  هر روز ساعت ۱۹:۰۰ از آی‌فیلم فارسی پخش و در ساعت ۳:۰۰ بامداد و ۱۱:۰۰ روز بعد بازپخش می‌شود.

م ه / س م